نقش سامانه سیب در مقابله با کرونا

تماس رایگان خدمت دهندگان جهت غربالگری با شماره 726:
از آنجا که ویروس کرونا، یک ویروس مسری است؛ لازم بود تا از طرق دیگر و به صورت غیرحضوری نیز خدمت رسانی به هموطنان عزیز انجام شود. با برگزاری جلسات متعدد با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات که با حضور رئیس و معاونین سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و نمایندگان شرکت مخابرات ایران و اپراتورهای همراه اول و ایرانسل برگزار شد، راه کارهای متفاوت و متعددی پیشنهاد گردید که در نهایت و برای اولین بار در ایران، شماره تلفن 726 به منظور ایجاد اطمینان و آرامش برای مردم و جلوگیری از سواستفاده های احتمالی،  اجرایی شد. نحوه کار بدین صورت بود که با شماره 726 با مخاطبان تماس گرفته شده و غربالگری با توجه اظهارات مخاطبان ثبت و بررسی گردید.

مراکز منتخب:
متاسفانه در طی پاندمی کرونا، مراجعه بیماران غیرکرونایی به مراکز پزشکی به شدت کاهش و مراجعه بیماران کرونایی افزایش یافت. این امر باعث شیوع بیشتر کرونا و نیاز بیشتر به مداخله پزشکی به دلیل به تاخیر انداختن مراجعه به پزشک شده بود. به همین منظور تصمیم گرفته شد که مراکز 16 یا 24 ساعته در کل کشور و مخصوص بیماران کرونایی برپا شود و به بیماران خدمت رسانی گردد. فعالیت کلیه مراکز منتخب به صورت برخط قابل مشاهده و گزارش گیری می باشد.

بیمارستان ها:
دوران پاندمی کرونا باعث شده بود تا ریسک ابتلا به ویروس کرونا با حضور در مراکز درمانی و عمومی افزایش یابد. برخی از بیماران پرخطر که نیاز به مراجعه به پزشک داشتند، در بیمارستان ها و درمانگاه های عمومی به کرونا مبتلا می شدند و این زنگ خطری برای نظام بهداشتی کشور بود. بنابراین بیمارستان های منتخب برای درمان بیماران کرونا انتخاب و معرفی شدند و نقشی با عنوان “رابط بهداشت” نیز تعریف شد. سامانه یکپارچه بهداشت (سیب) در این خصوص اقدامات موثری را ارائه نموده است: معرفی بیمارستان، وضعیت بیماری کرونا، نتیجه بستری (به تفکیک ترخیص و نیاز به مراقبت در منزل، فوت شده).

نقاهت گاه ها:
با توجه به ظرفیت محدود بیمارستان ها و افزایش شمار بیماران نیازمند به مراقبت یا بستری در بیمارستان، با تدبیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از افرادی که دوره درمان خود را سپری کرده بودند و نیاز به مراقبت در دوران نقاهت داشتند، از فضاهای دیگری تحت عنوان “نقاهت گاه ” بهره برداری شد. نقاهت گاه ها بعد از تجهیز اولیه در سامانه یکپارچه بهداشت (سیب) با نقش رابط بیمارستانی بهداشت، مدیریت می شدند.

آزمایشگاه ها:
توسعه ساختار شبکه مدیریتی یکپارچه آزمایشگاه ها و ارائه خدمات مرتبط با کرونا از دیگر اقدامات انجام شده در سامانه سیب می باشد. با فراهم شدن امکان تعریف و ایجاد آزمایشگاه ها در ساختار شبکه دانشگاه/دانشکده‌ های علوم پزشکی و تعریف نقش‌ های نمونه ‌گیر و کاردان/کارشناس آزمایشگاه، کاربران می ‌توانند با سرعت و دقت بیشتری نمونه‌ های گرفته شده از خدمت‌ گیرندگان را در سامانه یکپارچه بهداشت “سیب”  ثبت نمایند و همچنین ثبت نتایج نمونه ‌‌های گرفته شده توسط کاردان/کارشناس آزمایشگاه  قابل انجام می ‌باشد. کلیه آمارهای مربوط به نمونه ‌های ثبت‌ شده و نتیجه این آزمایش‌ ها برای مدیران و کارشناسان مربوطه به صورت آنلاین قابل مشاهده می ‌باشد.

*برخی از گزارش های مربوط به آزمایشگاه ها که در سامانه سیب ثبت می شود، عبارت است از:

     -تعداد نمونه­ های ارسال شده

     -درصد نمونه ­های تایید شده

     -تعداد نتایج آزمایش COVID-19

     -نسبت نمونه­ های مثبت کرونا به تفکیک دانشگاه

     -نسبت نمونه­ های مثبت کرونا به تفکیک تاریخ

     -وضعیت نمونه ­های کرونا به تفکیک تاریخ 

داروخانه ها:
خدمت دیگری که در سامانه سیب ارائه می شود، مربوط به داروخانه ها است. این فرآیند به گونه ای طراحی شده است که در صورتی که پزشک در فرم مربوط به خدمت گیرنده نیاز به دارو را ثبت کرده باشد، پرستار می تواند پس از تحویل دارو به فرد در سامانه سیب نیز اطلاعات مربوطه را ثبت نماید. تمام اطلاعات در پرونده پزشکی افراد ثبت می شود و به عنوان یک پیشینه جامع و کامل مورد استفاده قرار می گیرد.

غربالگری مسافران نوروز 1399
اولین نوروز در پاندمی کرونا مصادف بود با اعمال محدودیت شدید مسافرتی تا ویروس کرونا شیوع پیدا نکند و کنترل گردد. بنابراین، فهرست پلاک خودروهایی که از 26 اسفند 1398 لغایت 6 فروردین 1399 توسط دوربین ‌های وزارت راه و شهرسازی در جاده ‌های برون شهری ثبت شده بود؛ به همراه کدملی صاحب خودرو در اختیار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار گرفت.
این اطلاعات در سامانه سیب بارگزاری شد و با توجه به کد ملی صاحب خودرو، فهرستی برای تمام بهورزان و مراقبین سلامت در کل کشور ایجاد گردید. سپس با توجه به فرآیند طراحی شده در سامانه سیب، با تمام صاحبان خودرو تماس گرفته شد و فرم ‌های مراقبت بیماری کووید-19 برای مالک و تمام سرنشینان خودرو تکمیل شد و در صورت داشتن علامت، اقدامات بعدی نیز انجام شد.
در صورتی که خودرو توسط شخصی غیر از مالک استفاده شده بود، اطلاعات راننده اخذ و اقدامات غربالگری برای آن شخص اعمال شد.

سامانه خودارزیابی:
سامانه ای با عنوان سامانه خودارزیابی کرونا جهت استفاده عموم طراحی و پیاده سازی شده است. در این سایت، پرسش نامه ای در اختیار هموطنان قرار می گیرد که با پاسخ به آن، وضعیت جسمانی هر فرد در برابر ویروس کرونا پیمایش می شود.
در صورتی که نیاز به پیگیری های کادر بهداشتی برای فرد وجود داشته باشد، اطلاعات به سامانه سیب منتقل شده و در اختیار کادر بهداشتی محل سکونت فرد قرار می گیرد.
همچنین گزارش پیگیری های انجام شده توسط کادر بهداشتی جهت مشاهده مدیران و کارشناسان مربوطه به صورت آنلاین قابل مشاهده می باشد.

سامانه ثبت نام، ابلاغ پروتکل اصناف:
در ابتدا قرار بود که پروتکل ها به صورت فیزیکی و توسط شرکت ملی پست جمهوری اسلامی به اصناف داده شود که با توجه به زمان و هزینه قابل ملاحظه آن، همچنین فرآیند تولید و توزیع طاقت فرسا، اجرایی نبود و این پروتکل ها از طریق سامانه سیب به اطلاع عموم و اصناف رسید.
بنا به دستورالعمل ­های وزارت بهداشت کلیه مدیران، متصدیان، مالکان و کارفرمایان محترم موظف شدند در سامانه ثبت نام اصناف و صنایع مراجعه نمایند و پس از ثبت نام و تکمیل فرم های مربوطه و دریافت دستورالعمل های موجود در حوزه فعالیت خود، طبق پروتکل ­های وزارت بهداشت نسبت به بازگشایی محل کسب خود اقدام نمایند و می ­بایست بارکد دوبعدی دریافت شده از سایت را در دید عموم منتشر نمایند.
همچنین این امکان برای کاربر فراهم شده است تا واحدهای ثبت شده را ویرایش یا حذف کند و در نهایت، دریافت دستورالعمل ‌های مربوط به هر واحد قابل مشاهده و دانلود می ­باشد.

سامانه ثبت واحدهای دندان پزشکی جهت ارائه خدمت در دوران کرونا:
از انجا که دریافت خدمات دندان پزشکی با ماسک و رعایت فاصله اجتماعی امکان پذیر نمی باشد، مشکلات عدیده ای برای مراجعان به مطب های دندان پزشکی ایجاد شده بود. به منظور اطمینان خاطر مراجعان محترم، دندان پزشکان به سامانه ثبت نام خدمات دندانپزشکی مراجعه و اطلاعات واحد دندان پزشکی خود را ثبت نمایند.
در آخر بارکد دوبعدی برای آنان صادر می شود که دندان پزشکان موظفند این کد را دریافت و تمام دستورالعمل های مربوطه را اجرا نمایند.

سامانه نظرسنجی رعایت پروتکل های بهداشتی توسط اصناف و دندان پزشکان:
مردم بهترین ناظران هستند؛ به همین منظور سامانه ای برای دریافت گزارشات مردمی مبنی بر رعایت یا عدم رعایت پروتکل های بهداشتی طراحی و پیاده سازی شد که این اقدام، گامی موثر در جهت اجبار اصناف به رعایت پروتکل های ابلاغی گردید.

سامانه خودارزیابی و ارائه گواهی حضور در کنکور سراسری 1399 و 1400:
با توجه به ضرورت برگزاری آزمون ورودی دانشگاه‌ ها به صورت حضوری و همچنین کنترل و جلوگیری از شیوع بیماری کووید-19، فرآیندی طراحی و در سامانه سیب پیاده‌ سازی شد تا کلیه داوطلبین شرکت در آزمون‌ های سراسری با مراجعه به سامانه خودارزیابی، فرمی را پر کنند و در صورت مشکوک و یا مبتلا نبودن، گواهی شرکت در آزمون دریافت نمایند.
برای افرادی که به کرونا مبتلا بودند نیز فرآیند خاصی پیش‌بینی شده بود که به آنها، امکان حضور در آزمون کنکور را می داد.

سامانه غربالگری سلامت روان:
یکی از مشکلات قرنطینه و تعطیلی دانشگاه ها، مدارس، اجتماعات و… افزایش تمایلات مخرب روانی (مانند خودکشی، افسردگی و …) است که در تمام دنیا شیوع چشمگیری یافته است. به منظور کمک به سلامت روان افراد، وزارت بهداشت، درمان و اموزش پزشکی اقدام به راه اندازی سامانه خود ارزیابی در حوزه سلامت روان نموده است.
هدف از راه اندازی این سامانه، توانمندسازی جمعیت عمومی در مواجهه با تبعات روانی ناشی از ویروس کرونا و همچنین راهنمایی آنان برای یادگیری شیوه های خودمراقبتی در جهت حفظ و ارتقاء سلامت روان می باشد. ایجاد دسترسی بیشتر به خدمات پایه سلامت روان از دیگر اهداف این سامانه است.
سامانه غربالگری سلامت روان دارای سه بخش است که در بخش اول پرسشنامه ای در اختیار کاربران قرار داده می شود. سپس، نکات و راهنمایی های آموزشی جهت مقابله با تنش های روانی (با توجه به اطلاعات پرسش نامه تکمیل شده) به هر فرد ارائه می شود.

سامانه مراقبت های حضوری/ غیرحضوری/ مبتنی بر درخواست
با توجه به شیوع  همه ­گیری بیماری کرونا، طبق ابلاغ وزارت بهداشت، بسته­ های مراقبتی مورد بازبینی قرارگرفته و مراقبت ­هایی که قابلیت انجام به صورت غیرحضوری را داشتند، به صورت بسته­ های مراقبتی غیرحضوری تعریف شدند و رابطین بهداشت (مراقبین سلامت، مراقب-ماما و بهورزان) با تماس تلفنی این گونه مراقبت ها را ثبت کرده و پیگیری های لازم را انجام دادند.  
با اجرای این طرح، از ترددهای غیرضروری به واحد بهداشتی جلوگیری شده است. علاوه بر آن اصلاح و توسعه بسیاری از بسته ‌های مراقبتی نظیر آسم، هپاتیت، خدمات آموزش هنگام ازدواج، شنوایی کودکان، واکسیناسیون، شناسایی سالمندان پرخطر و … نیز در این دوران انجام شده است.

سامانه ملی ثبت نام واکسن کووید-19:
با توجه به تولید، واردات، تزریق و جمعیت هدف دریافت کننده واکسن لازم بود تا سامانه ای برای مدیریت عرضه و تقاضا و به صورت بانک اطلاعاتی تجمیعی ایجاد گردد.
به همین منظور سامانه ملی ثبت‌نام واکسن کووید-19 با رعایت فازهای مصوب در ستاد ملی مبارزه با کرونا طراحی و راه اندازی شد.
در ابتدای واکسیناسیون و با توجه به مصوبات ستاد ملی مبارزه با بیماری کرونا، افراد ابتدا توسط واحدهای بهداشتی و بر اساس اطلاعات پرونده واکسینه می‌ شدند و بعد از چند روز، افراد جا مانده از واکسیناسیون عمومی کرونا، با ثبت ‌نام در سامانه به واحدهای بهداشتی جهت واکسیناسیون ارجاع می ‌شدند.
اما با گذشت زمان و با توجه به جمعیت مخاطب در گروه‌های سنی، تمام افراد برای واکسینه شدن ملزم به ثبت ‌نام در سامانه و دریافت نوبت از طریق سامانه شدند.
پس از ثبت نام، پیامکی برای افراد ارسال می گردد که زمان و مکان دقیق جهت تزریق واکسن را به افراد یادآوری می نماید.
تمام پروسه نوبت دهی با توجه به اطلاعات ثبتی دانشگاه ها/ دانشکده های علوم پزشکی به صورت اتوماتیک انجام می شود.
سامانه ملی ثبت نام واکسن کووید-19 قابلیت گزارش دهی آنلاین نیز دارد که به تصمیم گیری های آتی جهت نیل به اهداف موردنظر کمک خواهد کرد.

مراکز تجمیعی واکسیناسیون کرونا:
جهت نوبت­ دهی خودکار و انجام واکسیناسیون کرونا در سامانه سیب و در ساختار شبکه دانشگاه­ ها/ دانشکده­ های علوم پزشکی، امکان ایجاد و مدیریت مراکز تجمعی واکسیناسیون در نظر گرفته شده است.
مراکز تجمیعی واکسیناسیون کرونا با توجه به امکانات و ظرفیت های مورد نیاز می ­توانند چندین مرکز خدمات جامع سلامت شهری یا شهری/ روستایی را تحت پوشش خود قرار دهند که تمام اطلاعات فوق در سامانه سیب فراهم شده است.

*گزارش ­های ایجاد شده در حوزه واکسیناسیون کرونا به شرح زیر می ­باشد:
    -وضعیت نوبت ­دهی واکسیناسیون؛
    -گزارش نوبت واکسیناسیون به تفکیک تاریخ؛
    -گزارش واکسیناسیون کووید-19؛
    -گزارش واکسیناسیون کووید-19 به تفکیک محل خدمت. 

نوبت دهی جهت تزریق واکسن:
با توجه به موجودی محدود واکسن کرونا و به دلیل جلوگیری از هرج و مرج و شلوغی صف های تزریق واکسن، سامانه ملی نوبت دهی تزریق واکسن طراحی و راه اندازی شد.
سامانه ملی نوبت دهی جهت تزریق واکسن به راهبران شبکه های بهداشت و درمان این امکان را می دهد که با توجه به تعداد واکسنی که در اختیار دارند، ظرفیت هایی را برای پایگاه تجمعی واکسیناسیون کرونا تعیین می کنند و سامانه با استفاده از ظرفیت ها و تقویم کاری تعیین شده توسط راهبر، به صورت خودکار افراد منتظر به تزریق واکسن را با توجه به محل انتخاب شده توسط خدمت گیرنده، با ارسال پیامکی دعوت به دریافت واکسن می کند.

تزریق واکسن نوبت اول و دوم:
امکان نوبت دهی به صورت دستی و سیستمی و ارسال پیامک به افراد جهت دریافت واکسن کرونا نوبت اول و دوم، در سامانه  (ندارد؟؟) ایجاد شده است. در این خصوص، کاربر می ‌تواند درصورت داشتن ظرفیت کافی جهت تزریق واکسن کرونا به صورت دستی، نوبت دهی تزریق واکسن را انجام دهد.
همچنین درصورت تعریف تقویم کاری توسط راهبر شبکه بهداشت، سیستم به صورت خودکار با توجه به تقویم کاری، نوبت دهی و ارسال پیامک به خدمت گیرنده را انجام می ­دهد.

 سامانه ملی ثبت عوارض واکسن:
کرونا بیماری نوظهوری است که هنوز تمام ابعاد آن شناخته شده نیست. از طرف دیگر، هرچند واکسن های موجود در بازار از ایمنی مناسبی برخوردار هستند؛ اما ممکن است عوارض ناشناخته ای نیز داشته باشند.
مدیریت عوارض واکسن از جمله وظایفی است که باید ثبت و بررسی گردد. پس از ثبت واکسیناسیون کرونا، در صورتی که فرد دچار عارضه ای شود می تواند با مراجعه به سامانه ثبت عوارض واکسیناسیون کرونا، عوارض ناشی از دریافت واکسن کرونا را  در فرم مربوطه ثبت نماید.
لیست این عوارض در اختیار متخصصان قرار می گیرد و نظرات کارشناسی آنان برای گروه های هدف بعدی، اعمال خواهد شد.

اپلیکیشن تلفن همراه واکسن:
ضرورت ثبت اطلاعات هنگام تزریق واکسن و مسائل متعددی از قبیل اختلال در سیستم ‌های ارتباطی، وزارت بهداشت را بر آن داشت تا سایر فرآیندها را در زمان کوتاه و به صورت موثرتری ‌تری انجام دهد.
به همین منظور، با طراحی و راه‌ اندازی اپلیکیشن تلفن همراه، سرعت ثبت به شدت بالا رفت و در مجموع زمان ارائه خدمت قابل قبول شد.
با استفاده از اپلیکیشن تلفن همراه، امکان ثبت واکسن کرونا برای کادر بهداشتی بدون استفاده از کامیپوتر و ثبت درخواست واکسن در هر دو مرحله با استفاده از این اپلیکیشن، به راحتی امکان پذیر شد.

نسخه الکترونیکی:
از ابتدای راه‌ اندازی سامانه سیب، نسخ به صورت الکترونیکی در سامانه ثبت می شد تا قبل از سال 1400، به میان ‌افزار سپاس ارسال می گردید.
در سال 1400 و با تغییر فرآیند ارسال نسخ به سامانه جدید مرکز مدیریت آمار و فناوری اطلاعات تحت عنوان دیتاس، تغییرات لازم نیز در سامانه سیب انجام و نسخه الکترونیکی با رویکرد جدید پیاده ‌سازی گردید.
با پیاده ­سازی نسخه ­نویسی و نسخه­ پیچی الکترونیکی در سامانه سیب، این امکان وجود دارد زمانی که پزشک، دندانپزشک و ماما نسخه‌ ای را برای خدمت‌ گیرنده ثبت می­کنند؛ امکان مشاهده نسخه به صورت الکترونیک در داروخانه ‌ها وجود داشته باشد و خدمت‌گیرنده صرفا با داشتن کارت ملی می‌ تواند داروهای مورد نیاز خود را از داروخانه تحویل بگیرد.
فهرست داروهای موجود در سامانه سیب بر اساس استاندارد تایید شده وزارت بهداشت تهیه و بارگذاری شده است.